Sint-Lambertuskerk (Veghel) 2.27

De Sint-Lambertuskerk te Veghel is een grote driebeukige kruisbasiliek in neogotische stijl. De kerk is ontworpen door Pierre Cuypers en werd gebouwd tussen 1856 en 1862. In 1863 werd de kerk ingezegend door aartsbisschop-metropoliet Joannes Zwijsen, waarna de kerk in gebruik werd genomen. De kerk vormt een vroeg hoogtepunt in Cuypers' carrière. De Veghelse Lambertusparochie bestond reeds in 1310.GeschiedenisOude LambertuskerkDe huidige kerk werd gebouwd ter vervanging van de middeleeuwse Veghelse Lambertuskerk. Deze voorganger was in 1648 tijdens de reformatie overgegaan in gereformeerde handen. De oude kerk was een gebouw in gotische stijl. In het gebouw bevonden zich verschillende adellijke graftombes, waaronder de graftombe van de familie Van Erp, die de heerlijkheden Veghel en Erp bezaten. Reeds in 1461 wordt de kerk vermeld, wanneer er een nieuwe toren gebouwd wordt. In 1757 wordt die torenspits van de oude kerk door zwaar onweer verwoest. Ook het oude raadhuis, dat ten noorden van de toren staat, wordt hierbij zwaar beschadigd. De vernieuwde kerktoren wordt daarop voorzien van een knop met lantaarn. Aangezien de oude parochiekerk te groot was voor het handjevol gereformeerden in Veghel, werd het middenschip van de oude kerk in de 18e eeuw gebruikt als opslagplaats voor de gemeentebrandspuiten en als kuiperij. Bij Koninklijk Besluit wordt in 1819 bepaald, dat de kerk teruggegeven moet worden aan de katholieke gemeenschap. De overdracht tussen de gereformeerden en de katholieken verloopt niet soepel. Pas in 1822 wordt de kerk opnieuw voor de katholieke eredienst betrokken. De middeleeuwse kerk wordt in 1863 gesloopt. De toren blijft echter staan tot 1874 omdat de gemeente daar eigenaar van is, en wordt pas gesloopt, nadat het uur- en klokkenwerk verkocht zijn. Het kruis op de torenspits komt aan de nieuwe Lambertusparochie van het Veghels kerkdorp Zijtaart en siert ook heden ten dage nog de torenspits van de dochterparochie.