Van Doğal Köy Ürünleri 2.58

Van'ın İlahi İkramı: Otlu PeynirVan otlu peyniri 25 çeşit otun, Van meralarında beslenen koyunların sütüne katık edildiği ilahi bir ikramdır.
Van bölgesi asırlar boyunca insan ve tabiat ilişkisinin veciz bir örneğini sunmuştur. Geniş ve sulak ova ile yaylaları, Van gölünün ılımanlaştırıcı etkisi ve elbette sert geçen kışların ilkbaharda bereket pınarları oluşturması bu ilişkinin temelini oluşturur. Bu özellikleri ile Van adeta insanlığa ilahi bir ikramıdır. Urartulardan günümüze kadar da bu ikram en güzel şekliyle değerlendirilmektedir. Van Otlu Peynir’i içeriği, hazırlanışı ve sunumuyla bu ikramın nadide parçalarındandır. Doğanın sunduğu tüm nimetlerin, Anadolu kadınının elinde şekillenişinin ürünüdür.

Van Otlu Peynirinin hazırlanması için üç özelliğin bir araya gelmesi gerekir:
Mevsimlerden ilkbahar olması,
Van yaylalarında beslenmiş koyunlardan sağılmış halis taze süt,
Van yaylarında ilkbaharın gelişi ile boy göstermiş derde devam otlar özellikle de Sirmo

Her ne kadar eski çağlara kadar dayandırılsa da, Van otlu peyniri’nin bilinen tarihini 17. yüzyıla kadar götürmek mümkündür. Ünlü Türk seyyahı Evliya Çelebi, seyahatnamesinde Van ilinden bahsederken, sebze çeşitliliğine dikkat çekmekte ve “kiji” adlı bir otun katık yapıldığı peynirden bahsetmektedir. Çelebi, yöre ahalisinin bu peynire “Kijili Peynir” dediğini de ifade etmiştir. Çelebi, seyahatnamesine, Bitlis yöresinde de “Kijili Peynir” ve “cacık peynir” tüketiminin yapıldığını de eklemiştir. Gerçekten de otlu peynir, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde başta Van olmak üzere Diyarbakır, Bitlis, Siirt, Batman ve Kars illerimizde yoğun olarak üretilmekte ve tüketilmektedir. Ne var ki Van’da üretilen otlu peynirin kalitesinden ötürü söz konusu peynir çeşidi adeta Van ilimiz ile özdeşleşmiştir. Bunda elbette Van yaylalarında elde edilen nefis süt ile envai çeşit otun katkısı bulunmaktadır. Van otlu peyniri, yöre halkı için Bahar ayının en kıymetli ürünüdür. Gerek koyun sütü üretiminin Nisan, Mayıs ve Haziran aylarında artması ve gerekse de yapımında kullanılan otların bu mevsimde yetişmesi Van Otlu Peynirinin, söz konusu mevsimde üretilmesini zorunlu kılmaktadır. Bununla beraber kimi otların salamura yapılarak saklanabilmesi, Van otlu peynirinin üretimini Temmuz, Ağustos ve hatta sonraki aylara kadar sarkıtabilir. Otlu peynire 25 değişik ot çeşidi katılabilmektedir. Bunlardan başlıcalar: Sirmo, mendi, heliz, yabani nane ve kekiktir. Van otlu peyniri, tuzlu bir peynir türüdür. Van otlu peyniri’nin yapımında, koyun sütü bulunmadığı hallerde inek veya keçi sütü de kullanılmaktadır. Otlu Peynir, yöre halkınca sadece kahvaltılarda değil tüm öğünlerde tüketilir. Otlu peynir, dayanıklı bir peynir çeşidi olması sebebiyle uzun yola çıkılırken, yolluk olarak kullanılmaya da müsaittir. Yöre halkı için otlu peynir önemli bir besin kaynağı olduğu gibi aynı zamanda önemli bir geçim kaynağıdır da. Örneğin, Van’a bağlı Görele ilçesinde halkın önde gelen geçim kaynağı, otlu peynir üreticiliğidir.