Servetiye Cami Köyü 4.47

Bu köyün ilk camisinin bu mahallede olması ve sonradan kurulan Servetiyekarşı köyünün birbirine karıştırılmaması amacıyla bu köye Camili servetiye yani “Sevetiyecami” denilmiştir.

İstiklal savaşında, Servetiye cephesi bu köylü tarafından kurulmuş ve bir yıl üç ay on yedi gün savunma yaparak bir Yunan tümenini köylerine sokmamış,tepelerinde adeta destan yazmış kahraman köyümüzdür.

Servetiyecami köyünün isminin nereden geldiği hep sorulur. Bilindiği gibi; ülkemizde, insan isimleri ile anılan köylerin bazıları o köyü ilk kuran kişinin isimlerini almışlardır. Örneğin, bir yere ilk defa Mahmut adlı bir kişi yerleşmiş, orada ilk yurdu o kurmuş ise; o köye onun ismine izafeten; Mahmud(iye) denilmiştir. Buradaki "İye" eki; "Yurt, memleket" manasına gelir. Bu örnekte olduğu gibi, "Mahmudun yurdu", "Mahmudun memleketi" gibi.
İkincisi ise; çevrede bazı Gürcü ve Laz köyleri, göç ederek geldikleri yerlerdeki eski köylerinin isimlerini yeni köylerine bir hatıra olarak vermişlerdi. Örneğin Hamidiye'nin eski ismi Borçka'dır ki, geldikleri yer Artvin ili eski Borçka köyüdür. Servetiyede de muhtemelen ilk göç edenler, geldikleri eski köylerinin ya da mahallelerin ismini bu köye verdikleri ihtimali kuvvetlidir.

Servetiyecami merkez mahallesine bir ara "Dağınık, Dağılık"da denmiştir.
Servetiyecami köyü; rakımı 250 m den başlar, 1200 m'nin üstünde bir yüksekliğe ulaşır. Yer yer düzlükler mevcuttur. Bu köy, güneyde Pamukova, güney batıda İznik ilçeleri ile sınırdır. Köy sınırları çok geniş olup büyük ormanlarla kaplıdır. Kocaeli'nin hatta Kuzey batı Marmaranın önemli turistik bir yöresi olup ünlü "Beşkayalar Tabiat Parkı" bu köy sınırları içinde bulunmaktadır.
Bu köyün, 1878 Osmanlı Rus Savaşından sonra, Batum ili Maradit Bucağından göçmen olarak gelen ve Osmanlı devlet ilgilileri tarafından buraya yerleştirilen Mohtilazlar tarafından kurulduğu bilinmektedir. Bu kurucular, Tantaoğulları ve Metinoğları sülaleleridir. Özellikle Tantaoğullarının ya da bu iki ailenin birlikte kurdukları ihtimali kuvvetlidir.
Metin oğullarının atası Hacı Mehmet Ağa, Batum sancağı Maradit nahiyesi Behlivan köylüdür. Hacı Mehmet Ağa, dört oğlu ile beraber 42 yaşında, bu köye gelmiş, bugünkü Bayramali'lerin yurduna yerleşmiştir. Bu zatın doğum tarihi 1835'tir. Bu durumda, Servetiyecami köyünün ilk kuruluşunu 1880 yılından başlatmak gerekmektedir.
Bu zatın oğulları, Hasan ağa, Hüseyin ağa, Kadem ağa ve Emin ağalardır. Bunlar, daha sonra, 1900'lerde Servetiyekarşı köyüne göç ederek, bu günkü "Hasanağalar mahallesi" ile anılan mahalleye yerleşmek suretiyle, Rizeli göçmenlerle beraber Servetiyekarşı köyünü kurmuşlardı. Bunlardan bir kısmı daha sonra; Marşukiye, Gölcük, Bahçecik ve İzmit'e göç etmiştir. Bu durumda; Servetiyekarşı köyü, Servetiyecami köyünden sonra ve ondan ayrılma bir köy olduğunu da kabul etmek gerekir.
Suyu, arazisi, havası, tabiatı hoş olan bu dağ eteğine; ilk gelen bu insanlar; önce Balkaya mahallesini yurt edinmişler, daha sonra gelenler merkez cami mahallesinde yerleşmeye başlamışlardı. İlk gelenler burada düzenli bir mahalle kurmuşlardı. Dikkat edilirse, doğudan batıya doğru birbirine paralel yollrın altında ve üstünde yerleştirilen evlerle güzel bir yerleşim planı yapmışlardı. Bu planlı yerleşim de gösteriyor ki; ilk gelenler, belli bir toplu yerleşim kültürüne de sahipti.
Servetiye Cami köyü için 24.12.1943 yılında hane başı bazında hazırlanan salma listesine göre, Servetiye Cami köyü 158 hanedir. Bu hane sayısı müteakip yıllarda 110'a kadar düştüğünü görüyoruz. Bu salma listesine göre salma salınmayan çok fakir hanelerde ilave ederse köyün en büyük olduğu zaman takribi 170-180 hane olduğu anlaşılmaktadır.
Servetiye Köy Camisi:
İlk gelenler köyün başında, ırmağın kenarında küçük bir ahşap cami inşa etmişlerdi. Bu cami tamamen ahşaptı ve küçüktü. Daha sonra; bu camiye hiç dokunmadan ve bu cami içinde kalmak suretiyle ikinci bir camiyi inşa ettiler. Bu ikinci cami daha büyük; dış duvarları taş, üstü ahşaptı. Caminin taşlarını, devletli İdrisin sırttan caminin yapıldığı yere dizilen köylü el ele vererek taşımıştı. Hatta minaresi de ahşaptan yapılmıştı.1948 yılında, Harun hoca isimli bir zat bu köyde imamlık yaparken son cemaat yerinde talaşların tutuşması sonucu; bu eski tarihi yapı yanmış, caminin bulunduğu yerde; aynı cami büyüklüğünde eski caminin taş duvarları üzerinde, kiremit altı küçük kubbeli yeni bir cami inşa edilmişti. Bu yeni caminin hutbesi ve ahşap kısımları, Mehmet Öner ve kardeşi İsmail Öner tarafından yapılmıştı. 1999 yılında vuku bulan büyük depremde; bu taş olan cami ağır hasar görünce; bir yılda Osmanlı örneği küçük fakat güzel yeni bir cami yapıldı. Kalfası İslam Bayrak'tır. "Sakal-ı şerif camii" adı verilen bu cami köyün dördüncü defa inşa edilen camisidir. Bu cami, eski caminin on metre batısında biraz daha dışarıda inşa edilmiştir
Bu köyün ilk camisinin bu mahallede olması ve sonradan kurulan Servetiyekarşı köyünün birbirine karıştırılmaması amacıyla bu köye Camili servetiye yani "Sevetiyecami" denilmiştir.
İstiklal savaşında, Servetiye cephesi bu köylü tarafından kurulmuş ve bir yıl üç ay on yedi gün savunma yaparak bir Yunan tümenini köylerine sokmamış, Bahçecik tepelerinde adeta destan yazmış kahraman köyümüzdür. Köyün Milli Mücadeledeki kahramanlığına izafeten bu köye gazilik unvanı verilerek; "Gazi Servetiye" şeklinde ismi değiştirilmelidir.
Eğitim ve Kültür Durumu:
Servetiye Cami köyü eski caminin kuzey tarafında ahşap iki katlı bodrumlu güzel bir okul binasının varlığını biliyoruz. Bu okul beş sınıflı bir okuldu. İlk öğretmeni de Kasım AZAK (Hacıarifoğlu Hafız Kasım). Hafız Kasım'ın bu eğitiminin kaç yıl devam ettiğini bilmiyoruz. Hafız Kasım'ın bu görevden ayrılması sebebiyle, birkaç dönem eğitime ara verilmiş olabilir. Ancak; 1940'lardan itibaren eski muhtar İsmail TANTAOĞLU'nun eğitmen kursu alarak eğitmen olmasından sonra, tekrar okulu faal hale getirdiği, ancak; bu defa beş yıllık değil üç yıllık eğitim verildiği bilinmektedir. Bu eğitimin ne kadar devam ettiğini bilmiyoruz. Ancak, 1946-1961 yılları arasında köyde okul olmadığı, ara verilen eğitimin 1961 yılında yeniden o eski ahşap okulda başlatıldığı ve yaklaşık on yıl bu binada yapılan eğitimden sonra, köyün batı kısmında yeni bir ilköğretim okulu binası ve lojmanları yapılarak, eğitim sürdürülmüştür.
Merkez Mahallesi
Köy Karar Defderine Göre;1943 Yılına Ait Servetiyecami Hane Reisleri Şunlardır:
Mustafa Tarı, Hasan Turgut, Osman Yılmaz, Mehmet Tanpınar, Recep Koçal, Harun Kocal, Abdurrahman Azak, Muharrem Azak, Mustafa Karhan, Kazım Candan, Ramazan Azak, Mehmet Aktürk, Mustafa Çevik, Ahmet aktürk, Hasan Tarı, İslam Yılmaz, Ömer Eksik, Ömer Baştürk, Hüseyin Aktürk, Mehmet Kakis, Yusuf Azak, Ömer Pelek, İsmail Tanta, h. Mehmet Azak, Mehmet Candan, Ahmet Candan, Mehmet Avcı, Yunus Karadeniz, A. Mehmet Azak, Mehmet Turgut, Nejat Eksik, i. Mehmet Azak, Halil Candan, Mehmet Sacak, Mehmet Özkan, Osman Kocal, Canfer Kocatürk, Mehmet Koçal, Mehmet Kotal, Ahmet Koçal, Yunus Deler, İdris Karal, Şükrü Karhan, Mehmet Çakır, Mustafa karal, Mustafa Demirtaş, Mehmet Alev, Mehmet Alp, Mehmet Kakış, Vahit Alev, Osman Koçal, Nazım Acar, R. Ali Turgut (53 hane)


Eğerltiköy Mahallesi:
Eğreltiköy, daha önceleri "Alartı" adında ayrı bir köy iken 1930'lu yıllarda Servetiye Cami Köyü ile birleştirilmiş ve mahalle olmuştur. Bu mahalleye resmi yazışmalarda "Alartı Mahallesi" denilmekte isede, bunun nereden geldiği, ne manaya geldiği bilinmemektedir. Olsa olsa "Alartı"; "Eğrelti" kelimesinin bozulmuş şekli olabilir. Halen halk arasında "Eğretiköy" şeklinde kullanılır. Bunun sözlüklerde anlamını bulamadık. Kısmen meyilli yer yer hafif düzlük bir arazi yapısına sahiptir. Üst kısımda Lazlar Mahallesi vardır. Lazların Mahallesi kısmen düzdür. Mahalle, yer yer ormanlık ve çalılıktır. Servetiye Cami Köyü Merkez Mahallesi ve Aytepenin asfalt yolları bu mahalle içinden geçer.
Soyadlarına Göre Burada Yaşayan Aileler;
Karahanlar (Kanboz) Topçular (Kanboz) Karaasalanlar (Rize Pekmezli), Yavuzlar, Çelik'ler (Batum göçmeni)dir. Bu mahallelerin geçmişte önemli kişileri Hacı Zelkif oğlu Hasan Karaaslan bir dönem köy muhtarlığıda yapmıştır.
Değirmendüzü Mahallaesi:
Rakım 550-600'dür. Gerçekten düzlüktür. Tamamı Rize Güneysu (Potomya) göçmenidirler. İlk gelenler, Kambozlu "Kalçınlar"dı. Burası, eskiden Cami Mahallesi halkının merası olarak kullanılırdı. Çevresinde ona yakın değirmeni ve 22 ye yakın yerleşik hane vardı. İsmini bu değirmenlerden almıştır. Geçim kaynağı bahçe, tarım ve hayvancılıktı. Yine eskiden marangozları ile meşhur olup, bir zamanlar yine 10'a yakın marangoz ustası bu mahallede sanatlarını icra etmiştir.


Soyadlarına Göre Burada Yaşamış Aileler:
Azaklıoğlu (Setozlu), Önerler (Setozlu), Köseler (Setozlu), Candanlar (Setozlu), Temeller (Mişonalı), Atalar (Kuzendenozlu) ve Üzmez'lerdir (Kamboz Selamet Köylü) dür.
İlk gelenler, küçük bir mescit yapmışlar; daha sonra, mahallenin ahşaptan olan bu mescit yerine yine ahşaptan yeni bir mescit yapılmıştı. Mahalle mescidi şeklindeki caminin imamlığını Molla Hacı Hamdi Ata yapmıştır. Rahmetli yaklaşık elli sene bu mescitte çocuklara dini dersleri okutmuş, mübarek bir zattı. Daha eskilerde yine Âlim Fazıl Halil Efendi bu mahallede yaşamıştır. Bu zat evinin yanında medfundur. Bu ahşap mescit daha sonra 2000'li yıllarda yenilenerek bu günkü minareli camii yapılmıştı.
Uzun yıllar; İçişleri Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatında görev yapan ; "Her Yönüyle Başiskele, Milli Mücadelede Servetiye Cephesi, Başarılı Yönetimin Sırları ve Püf noktaları, Deryadan Damlalar" adlı kitapların yazarı, ressam Mülkiye Başmüfettişi Ali ÜZMEZ de bu mahalleden olup bu mahallede yazlığı bulunmaktadır.
Bu mahalle eskiden ustalar mahallesi olarak da bilinir. Davut ÜZMEZ, Mehmet ÖNER, İsmail ÖNER, Muhammet AZAKLI, Hidayet Azaklı, Rıfat AZAKLI, Ali AZAKLI, Ahmet Candan, İsmail TEMEL, Veysel CANDAN, Muhammet ÖNER marangzdu. Saatçi Mahmut ve Cevat Köse Gazi Ali CANDAN, Veysel Candan bu mahallelidir.
Yuvacığın sonraki dönem hocalarından Halil Öner'de bu mahallede yetişmiş önemli kişilerdendir
Kirazpınar Mahallesi:
Rakım 650-750 metredir. İlk yerleşim daha aşağıda Gürgenli dağı denilen dağın aşağısında ki yerdedir. Daha sonra mahallenin başlangıcında Gürgenliler yani serimler yerleşmişti. Bu mahalle; İsmini, Dinçayların evlerinin altında Tarılara gelen suyun başındaki bir kiraz ağacı ve pınardan alır.
Serimlerin üstünde de Lokmanlar yani TARI'lar yerleşmiştir. Bu mahallenin aşağısında bir mahalle mescidi vardı. Bu mescit sonradan yıkılmıştır. Bu mescidin etrafında mezarlık halen durur. Bu mahallenin tabii manzarası en güzel olan mahallelerdendir. Bu sebeple, İstanbul İzmit yazlıkçılarının gözde yeri olmuş ve gelişmiştir. Son yıllara kadar su sorunu vardı. Dağdan şebeke suyunun getirilmesiyle bu sorun giderilmiştir. Soyadlarına göre bu mahallede yaşamış aileler; Tarılar (Rize Kiremit köylü), Önerler, Kıyarlar, Körömerler, Çobanlar, daha geçmişte; Gürgenliler, Kelarifler, İstiklal Gazileri olanlardan; Çoban Osman, Çoban Mustafa bu mahalledendir. Bunların çoğu bu mahalleden göçmüş yerlerini yeni yazlıkçılara bırakmışlar.
Aytepe Mahallesi:
Rakımı 900 metredir. İklimi kışın sert olup bazen bir-iki metre kar düşer. Düzlük yeri çoktur. Bahçe tarım ve hayvancılıkla geçimini temin eder. Bu Mahallenin ilk sakinleri Batum'dan gelen Acaralı Gürcülerdir. Bu insanları; Tantaoğlu Ahmetağa Batumdan geldiklerinde, İstanbul'da limanda karşılamış ve oradan alarak aytepeye yerleştirmiştir. İlk gelenler, 25 hane bugünkü Kirazpınar dua düzünde yerleşmişti. Mahalle girişinde mezarlığın yanında eskiden boğaz usulü görkemli bir camisi mevcuttu ve Servetiye Cami Köyünde, Cuma kılınan ikinci camiydi. Körüsta tarafından yapılmıştır. (Bekir Yıldız'ın Babası Mustafa Yıldız). Zamanla bu cami eskimiş, yenilenmemiş, yerine tuğladan derme çatma bir cami yapılmıştır. Halen kadrolu olup Cuma namazı kılınmasına devam edilmektedir. Acaralı Gürcüler; yakın yıllarda, peyden pey başka yerlere göç ettiler.
Bu mahalle İzmit körfezine uzaktan hâkimdir. Mahalleden İzmit Körfezi çok güzel görünür. Tam bir yayla olması sebebiyle yine yazlıkçıların gözde mekânı olmuş ve hızla yazlık evler çoğalmaktadır. Bu mahallenin üst kısmında Devlet Orman sınırı mevcuttur. Aytepe dağı mahallenin üst kısmından başlar; geniş güzel ormanları mevcut olup tabiatı harikadır. Batısında, Cirbinali Yaylası, Temellerin yaylası (Yeni Üzmezler Yaylası) meşhur düzlüklerdir. Yukarıda konu edildiği gibi, meşhur Rasim'in kaya ve meteor çukurları bu iki düzlüğün batısındadır ve görülmeye ve gezinmeye değer tabii güzellikleri olan yerlerdir. Milli Park içinde olan bu yerler yürümeye, spor yapmaya, tırmanmaya dağcılığa elverişlidir. Soğuksu Menekşe Dereye bu mahalleden geçilerek inilir.


Bu bölüm ALİ ÜZMEZ'in "Her Yönüyle Başiskele" adlı kitabından özetlenmiştir.