Gazipaşa Belediyesi 3.9

Gazipaşa’nın öyküsü

* Hititlerin bir kolu olan Luviler Gazipaşa’yı da kapsayan Hititçede Kizzuvatna (Çukurova) ve Arzava (Antalya yöresi) Trakheia (dağlık kilikya bölgesi)yer alan Arzava konfederasyona bağlı olarak yaşadılar.
Luvilerle (Hititlerle) başlamış olması kuvvetli ihtimal. Karatepe (Sivaslı) civarındaki kalıntılar içinde yer alan aslan figürleri bu ihtimali doğruluyor.
* Gazipaşa'nın tarihine yaptığımız yolculuğun önemli bir kilometre taşı İ.Ö. 628 yıllarına götürüyor. Selinus adıyla tarihte iki kent vardı. Sicilya'da Yunanlı Megara-Hyblaia halkı tarafından kurulan Selinus ve Anadolu'nun güneyindeki Selinus. Kilikya Bölgesi'nde ve Hacımusa Çayı’nın ((Kestros) iki yakasında kurulmuş liman kenti, yani günümüzün Gazipaşa’sı. Kıbrıs, Mısır ve Akdeniz’deki diğer ticaret merkezleri ile ticaret yapılan liman kenti!
Hititler deniz kavimleri tarafından yıkılınca bölgede bir süre otorite boşluğu meydana gelmiştir.M.Ö. 8.YY Mısırda bulunan 26. sülalenin egemenliğine girmiştir.ANTİOCHEİA AD. KRAGUM (Nohutyeri) temelleri bu dönemde atılmıştır.
7. YY ortalarından 4. YY a kadar Pers egemenliğine girmiştir.4. YY ın ortalarında ise Pers egemenliğine son veren büyük İskender (Mekadon Kralı)Alexander egemenliğine girdi.Büyük İskender ölünce onun valisi SELEVKOS’un egemenliğine girdi.Daha sonrada merkezi Adıyaman’da bulunan KOMAGENE krallığına bağlandı.Nohutyeri Komagene kralı 4. ANTİAKOS adına adanmıştır.
* İ.Ö. 197'de Antiokhos döneminde Roma egemenliğine geçti. I. yy.'da doğu seferine çıkan Roma Kralı Trajanus (98-117) hastalanarak Selinus’a geliyor ancak iyileşemeyerek burada ölüyor.
Yerine tahta geçecek olan Hadrianus, Selinus' a gelerek cenazeyi Roma' ya götürmüş, anısına da bir mezar yaptırmış. Bu nedenle de Selinus'un bir süre Trajanapolis adıyla anılıyor.
* Klikya’nın batı sınırında kurulan ve kaderi yakın çevresindeki en önemli yerleşim olan Alanya’nın kaderine bağlı olarak gelişen Gazipaşa bölgeye hakim olan korsanlar dönemini yaşamış. (Diğer sayfalarımızda bu konuda ayrıntı bulacaksınız.) İ.Ö. 65 yılında, Romalı komutan Pompeius komutasındaki ordu bölgeyi korsanlardan temizledi ve Selinus da küçük bir Roma yerleşimi oldu.
* İ.Ö. I. yy.’da başlayan Roma İmparatorluğu dönemi yörede 6. yy.'a kadar devam etti. Roma’nın Hıristiyanlık döneminde ise Seleukeia-Silifke Başpiskoposluğu'na bağlı Piskoposluk Merkezi oluyor.
* Roma gücünü kaybetmeye başlıyor ve 6. yy.'dan başlayarak Güney Akdeniz Bizans İmparatorluğu'nun egemenliğine giriyor.
* Anadolu’da güçlenmeye başlayan ve büyük bir devlet haline gelerek Bizans topraklarının büyük bölümünde hakimiyet kuran Selçuklu döneminde Sultanı I. Alaiddin Keykubat (1220-1237) 1221 yılında Alanya, Gazipaşa çevresine de hakim oluyor.
Bu dönemde adı “Selinti” oluyor.Bu ad belki Selçuklulardan belki de Toroslardan kaynaklanıp şehir merkezinden geçerek denize karışan beş büyük çayın zaman zaman sel baskınına neden olmasından geliyor.
* Selçuklulardan sonraki Anadolu Beylikleri Dönemi’nde Antalya ve civarı Teke Beyliği’nde kalırken Gazipaşa (Selinti) ve doğusu ile kuzey kısımları merkezi Konya olan Karamanoğulları Beyliği hakimiyetindeydi.
* Osmanlı Döneminde Fatih Sultan Mehmet'in Deniz Kuvvetleri Komutanı (Kaptan'ı Derya) Gedik Ahmet Paşa, 1470 yılında Alanya'yı, 1472 yılında ise Selinti (Gazipaşa), Anamur ve Silifke yöresini Karamanoğlu Beyliği'nden alarak Osmanlı hakimiyetine kattı.
Ünlü gezgin Evliya Çelebi Seyahatname’sinde; "18.. yy.'da Selinti kazasının Mersin sınırları içerisinde Silifke Sancağı’na bağlı 26 köyü olan ve yıllık 80 akçe vergi veren bir kazadır. Deniz kenarında bakımlı cami ve evler ile yemyeşil dağlara sahiptir. Kıbrıs'a 70 mil uzaklıkta iskelesi vardır," diye yazıyor.
* İstiklal Savaşı ve Cumhuriyet Dönemi
İstiklal Savaşı’nda Selinti (Gazipaşa) halkı Mustafa Kemal ve ulusal kurtuluşçu güçlerin tarafında yer alıyor. Torosların İçanadolu tarafına bakan tarafında bulunan Bozkır çevresinde başlayan Delibaş isyanları sırasında aşiret(Bizce toroslarda yaşayan Yörükler olmalı aşiret Yörükleri değil) Yörükleri isyanın bastırılmasında rol oynuyorlar.
Cumhuriyetten sonra, 21 Ekim 1922’de Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile Gazipaşa ünvanı ile ilçe oluyor. Mustafa Kemal Paşa’nın ünvanı olan Gazipaşa adının ilçeye verilmesiyle yöre halkının İstiklal Savaşı sırasındaki yararlıkları da ödüllendirilmiş oluyor.
1926 yılında nüfusunun azlığı nedeniyle ilçeliği kaldırılıyor. Hacı Musa Çayı’nın doğusu Şansa Nahiyesi olarak Anamur’a, batısı ise Pazarcı Gazipaşa olarak Alanya’ya bağlanıyor.
Yeniden ilçe oluşu 1947 yılında 5071 sayılı Büyük Millet Meclisi kararı ile gerçekleşiyor ve Kaladran Çayı ile Anamur’dan ayrılıyor.