ช่องเขาขาด 3.92

ที่ตั้งด้านหลังพิพิธภัณฑ์แห่งความทรงจำ ช่องเขาขาด บริเวณกองส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์ หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา อ.ไทรโยคประวัติ"ช่องเขาขาด" หรือ "ช่องไฟนรก" เป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางรถไฟสายไทย-พม่า ตลอดเส้นทางรถไฟสายไทย-พม่า มีหลายจุดที่มีเนินหิน ภูเขา หน้าผา หรือหุบเหว ขวางอยู่จึงต้องขุดให้เป็นช่องเพื่อที่รถไฟสามารถวิ่งผ่านไปได้ซึ่งที่ช่องเขาขาด หรือ ช่องไฟนรก เป็นจุดที่ใหญ่ที่สุดบนเส้นทางนี้ การขุดเจาะช่องเขาขาดเริ่มในเดือนเมษายนปีพ.ศ. 2486 ปรากฏว่างานล่าช้ากว่ากำหนดจึงมีช่วงที่เร่งงานซึ่งแรงงานแต่ละกะต้องทำงานถึง 18 ชั่วโมงโดยงานส่วนใหญ่ล้วนใช้แรงคนทั้งสิ้น เช่นการสกัดภูเขาด้วยมือ ซึ่งเป็นการทำงานที่ทารุณยิ่ง เนื่องจากต้องปีนลงไปสกัดในช่องเขาซึ่งบางช่วงสูงถึง 11 เมตร จนแทบไม่มีอากาศหายใจทั้งยังต้องทำงานท่ามกลางอากาศร้อนอบอ้าวในช่วงเดือนมีนาคม ในภาวะขาดแคลนน้ำและอาหาร เมื่อเจ็บป่วยแพทย์และอุปกรณ์ทางการแพทย์ก็ไม่เพียงพอต่อการพยาบาลต้องดูแลกันตามมีตามเกิด เชลยศึกและกรรมกรที่ช่องเขาขาดต้องทำงานตอนกลางคืนด้วยแสงไฟจากคบเพลิงและกองเพลิงทำให้สะท้อนเห็นเงาของเชลยศึกและผู้คุมวูบวาบบนผนังทำให้ที่นี่ได้รับการขนานนามว่า "ช่องไฟนรก" หรือ Hellfire Pass ในภาษาอังกฤษสถานีในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2 สงบลง การรถไฟแห่งประเทศไทยก็ได้รื้อทางรถไฟบางส่วนออก ทางรถไฟสายมรณะในปัจจุบันจึงเหลือเพียงแค่ตั้งแต่สถานีหนองปลาดุกถึงสถานีน้ำตกเท่านั้น1.กงม้า 2.บ้านโป่งใหม่3.เขาดิน4.ท้องช้าง5.ถ้ำผี6.หินตก7.แคนนิว8.ไทรโยค9.กิ่งไทรโยค10.ริ่นถิ่น11.กุยแซง12.หินดาด13.ปรางกาสี14.ท่าขนุน15.น้ำโจนใหญ่16.ท่ามะยอ17.ตำรองผาโท้18.บ้านเกริงไกร19.กองกุยตะ20.ทิมองตะ21.นิเกะ22.ซองกาเลีย23.ด่านพระเจดีย์สามองค์ ท่องเที่ยวช่องเขาขาด พิพิธภัณฑ์สถานแห่งความทรงจำ ได้รับการออกแบบและสร้างสรรค์อย่างสวยงามโดยความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยกับรัฐบาลออสเตรเลีย เพื่อเป็นที่รวบรวมข้อมูล ภาพถ่าย สิ่งของเครื่องใช้ต่างๆในระหว่างการสร้างทางรถไฟสายมรณะ ที่น่าสนใจเป็นพิเศษคือ มินิเธียร์เตอร์ที่มีการฉายภาพยนตร์เงียบ ขาวดำ ซึ่งถ่ายทำจากเหตุการณ์จริงในระหว่างการสร้างทางรถไฟสายมรณะ ทางเดินตามทางรถไฟช่องเขาขาด-สถานีหินตกจากด้านหลังของพิพิธภัณฑ์มีบันไดเดินลงไปเส้นทางรถไฟสายมรณะ ซึ่งมีการปรับแต่งพื้นที่เพื่อให้สามารถเดินชมได้สะดวกขึ้นตั้งแต่บริเวณช่องเขาขาดไปจนถึงสถานีหินตก เป็นทางรถไฟเดิมซึ่งบางช่วงยังเหลือร่องรอยของทางรถไฟ ไม้หมอน และเหล็กสกัดให้เห็น ส่วนบริเวณสะพานหินตกซึ่งสร้างหุบเหวลึกชันไม่เหลือร่องรอยให้เห็นแล้ว ในการก่อสร้างตัวสะพานพังลงมา 3 ครั้ง กว่าจะสร้างสำเร็จ มีป้ายอธิบายเป็นระยะๆ การเดินไปกลับตลอดระยะใช้เวลาไม่เกิน 4 ชม.30 นาที แต่สามารถเลือกเดินระยะสั้น จากพิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาด ใช้เวลาราว 1 ชม.30 นาที ทางเดินโรยกรวดก้อนใหญ่แบบทางรถไฟทั่วไป สองข้างทางเป็นป่าไผ่และไม้ใหญ่ บรรยากาศร่มรื่น ควรใส่รองเท้าผ้าใบหรือรองเท้าพื้นแข็ง และเตรียมน้ำดื่มไปเองเพราะตลอดทางไม่มีร้านค้าระหว่างทาง