Batadorp 2.05

Batadorp is een wijk in de Nederlandse plaats Best, die in 1934 voor de van oorsprong Tsjecho-Slowaakse schoenenfabriek Bata is gebouwd op grond die het bedrijf van de gemeente Best had gekocht. Bata zocht uitbreiding in het buitenland, mede om douanetarieven te omzeilen, en bouwde daar fabrieken en complete dorpen. In Nederland, waar Bata vanaf 1922 al actief was met Bata-winkels, koos men voor Best vanwege de lage grondprijs en de aanwezigheid van goedkope arbeidskrachten. Ook de gunstige verkeerssituatie (de aanwezigheid van het Wilhelminakanaal, het Beatrixkanaal en spoorwegen) speelde bij de keuze een rol. Men bouwde er in 1933 een fabriek die een exacte kopie was van de hoofdvestiging te Zlín. Bata bezat toen al 28 schoenwinkels en dit aantal nam toe tot 150 in 1961. Veel Bata winkels hadden een eigen schoenreparatiewerkplaats en een pedicureafdeling. In Best werden dames-, heren- en kinderschoenen, maar ook sportschoenen geproduceerd.Bata liet de wijk bouwen, opdat de medewerkers dicht bij de fabriek konden wonen. Er werden 130 woningen gebouwd, alsmede scholen, een medische dienst en een kapsalon. Bata bouwde wel meer van dergelijke dorpen, overal ter wereld waar het bedrijf vestigingen had. Doordat een brug ontbrak lag Batadorp betrekkelijk geïsoleerd van Best. Orde en netheid werd door Bata op prijs gesteld. Naar verluidt zouden de huizen in dit dorp platte daken hebben; op zolders zou toch alleen maar rommel worden opgeslagen. De arbeiders mochten geen klompen dragen: het alternatief werd door Bata zelf geproduceerd. De eis tot hygiëne kan enerzijds als paternalistisch worden beschouwd, maar anderzijds resulteerde dit in een voorzieningenniveau dat zijn tijd ver vooruit was. Tot de bedrijfsbemoeienis behoorde ook het oprichten van sportverenigingen, een toneelvereniging, een fanfare en een vrijwilligersbrandweercorps.