Apeldoornse Ruiterkampioenschappen 3.27

In 1963 was de KNF (Koninklijke Federatie van Landelijke Rijverenigingen) op zoek naar een geschikt terrein om haar nationale kampioenschap ‘de Levade’ te kunnen verrijden. Men zocht een centraal in Nederland gelegen plek.


Enkele Apeldoornse ‘paardenmannen’, t.w. de heren Berend van Asselt, Hans Peters en Arie Sint Nicolaas sr, meenden dat de bosweiden in natuurpark Berg & Bos een prima locatie zou zijn en zo werd dit terrein door hen aanbevolen. De KNF wilde echter niet over één nacht ijs gaan en stelde voor eerst een proefconcours op het terrein te houden om de mogelijkheden eens goed te testen. De Apeldoorners bedachten als éénmalig te houden proefconcours een plaatselijk ruiterkampioenschap, waarbij een paar honderd locale ruiters op het terrein moesten dressuurrijden en springen, onder toeziend en keurend oog van de KNF-functionarissen.


Op een paar te nemen maatregelen na zoals egaliseren van het terrein voor dressuuringen


-het changeren in galop bergafwaarts gaat nu eenmaal ook doorgewinterde Z-ruiters slecht af - werd de locatie perfect bevonden voor de ‘Levade’. Vanaf dat moment trok dat ruiterfeest jaarlijks tienduizenden bezoekers naar Apeldoorn, totdat de KNF over haar eigen terrein in Ermelo ging beschikken.


Maar een plaatselijk ruiterkampioenschap bleek ook zó goed in de smaak te vallen bij de Apeldoornse ruiters en amazones, dat die hier graag een vervolg aan zagen. En dat was de geboorte van de Apeldoornse Ruiter Kampioenschappen (ARK).


Er zijn momenten geweest dat het concours even niet in Berg & Bos plaats vond. Eind jaren ’60 was de organisatie te gast op de terreinen van Paleis Het Loo, toen nog geen Rijksmuseum. Het was de deelnemers zelfs toegestaan om hun paarden in de Koninklijke Stallen onder te brengen, waar een ieder gretig gebruik van maakte. Begin jaren ’70 verhuisde het concours voor een paar jaar naar het landgoed van familie De Bruin in Wiesel om daarna en tot op heden weer neer te strijken op de bosweiden in Berg & Bos.


Midden jaren ’80 sloten ook de menners zich aan en sedertdien zijn enkel-, twee- en meerspannen ook niet meer weg te denken van het ARK.


Aanvankelijk werd het concours georganiseerd door de bestuurders van de gevestigde paardensportverenigingen die de stichting als juridische organisatievorm kozen en zich over en weer verplichtten mens en materiaal te leveren. Iedereen die op een paard of pony kon zitten, mits woonachtig in de gemeente Apeldoorn, mocht meedoen. Ook toen was er een enorme, gezonde rivaliteit tussen bijvoorbeeld de landelijke rijverenigingen ARC (Apeldoornse Ruiterclub) en WWNA (Wenum Wiesel Noord Apeldoorn) en de maneges Finnmarken en Sprengenhorst.


Er was toen sprake van een zogenaamde ‘wilde wedstrijd’ waarbij de reglementen van de toenmalige N.H.S. (Nederlands Hippische Sportbond) er niet zo veel toe deden. Dat ging lange tijd goed, totdat enkelen deze situatie misbruikten door hoger geklasseerde, ervaren wedstrijdpaarden in te zetten in lagere klassen op het ARK. Door deze oneerlijke concurrentie liep het animo bij een groot aantal Apeldoornse ruiters terug, die niet langer de dupe van ‘het gerommel’ wilde zijn.


Toen zocht de Stichting A.R.K. aansluiting bij een landelijke paardensportbond. Dat werd de N.B.V.R. (Nederlandse Bond van Rij- en Jachtverenigingen). Het imago van het ARK was echter dusdanig geschaad dat er begin jaren ’90 bijna geen belangstelling meer voor was.


Dat ging oprichters Arie Sint Nicolaas sr.en Berend van Asselt toch te zeer aan het hart, waardoor zij een dringend verzoek richtten aan de bekende Ugchelense paardenman Herman Geurts, die in 1963 als één der eersten enthousiast deelnam aan het ARK en later diverse keren (zelfs op dubbel Z-niveau!) Apeldoorns Kampioen werd. Hem werd gevraagd om met een nieuw, verjongd bestuur het concours van een wisse dood te redden en het nieuw leven in te blazen. Want het kon toch niet zo zijn dat zo’n mooi sportcultureel erfgoed van Apeldoorn voorgoed verloren zou gaan?


Overigens hadden zich nog meer donkere wolken boven het ARK samengepakt: met name de KNF wilde af van deze ‘wilde wedstrijd’ en was zelf voornemens om een startverbod op te leggen aan alle KNF-leden voor het ARK. Ook dat zou het einde betekend hebben van het concours.


Tijdens een ‘heroprichtingsvergadering’ in de Oranjehal in november 1992, waar vrijwel alle vooraanstaande Apeldoornse paardensportmensen aanwezig waren, wist Herman Geurts niet alleen voldoende steun te verwerven om het voortbestaan zeker te stellen, hij kreeg ook de gewenste verjonging van het bestuur voor elkaar. Vanuit de OVJ (Oost Veluwse Rij- en Jachtvereniging) kwamen Roelof Kisjes en Henk Blom de gelederen versterken. Zij brachten niet alleen een enorme ervaring als voormalig wedstrijdruiters in, maar ook bestuurskennis en als ervaren zakenmensen, professionaliteit en zakelijkheid. Vanuit de ponywereld (PC De Bosruiters) kwam Herman Bos die expertise over de kleinere viervoeter meebracht. Het ARK kreeg een officieel Vraagprogramma en werd goed gereglementeerd.


Het nieuwe bestuur sprak zich overigens krachtig uit om het unieke karakter, het aan het ARK kunnen deelnemen door ‘georganiseerden’ (bij een paardensportbond aangesloten) en ‘ongeorganiseerde ruiters’ (bijvoorbeeld manege- en verzorgponyruiters), te handhaven en te beschermen.


Nadat er dus een heel andere wind was gaan waaien bij de ARK-organisatie steeg de belangstelling weer, zo zeer zelfs dat vanaf 1995 de wedstrijdrubrieken weer bomvol zitten en telken jare ruim 300 starts genoteerd kunnen worden. Het evenement is zo populair geworden, dat verenigingen en maneges zelfs selectiewedstrijden moeten organiseren omdat de belangstelling bij hun leden overweldigend groot is.


In 2002 dreigde echter opnieuw onheil: de na de fusie van de landelijke paardensportbonden (o.a. KNF en NBVR) ontstane KNHS (Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie) wilde deelname door ‘ongeorganiseerde’ ruiters niet langer toestaan. Dat was absoluut onaanvaardbaar voor het ARK-bestuur, die dat unieke karakter juist koesterde. En door eliminatie van de ‘ongeorganiseerde’ ruiters zou het deelnemersveld ten minste halveren, zo niet erger. Aan die nieuwe eis van de KNHS wilde het ARK-bestuur geenszins voldoen. Na stevig en met overtuigingskracht onderhandelen, wist het bestuur de KNHS er van te overtuigen, dat zij niet de Apeldoornse paardensporters van hun zeer gewilde wedstrijd mocht beroven.


Wel kwam er een scheiding in de rubrieken, maar voor de uiteindelijke titel kunnen nog steeds ‘ongeorganiseerden’ en KNHS-leden met elkaar wedijveren!


De laatste jaren zet zich ook een landelijke trend bij het ARK door: ten gevolge van ‘het Anky van Grunsveneffect’ kreeg de dressuursport een steeds grotere schare beoefenaren, terwijl het springen enigszins in belangstelling afneemt. En zogenaamde ‘dubbel-Z-combinaties’ (Z-dressuur en Z-springen) komen in het Apeldoornse al heel lang niet meer voor.


Toch blijft het huidige bestuur er bij, dat een Apeldoorns Ruiter Kampioen slechts die titel waard is als hij/zij zich als all-roundruiter bewezen heeft! En dat kan alleen door een proeve van bekwaamheid af te leggen in zowel de dressuur als in het springen.


Vanaf 1999 wordt natuurpark Berg & Bos beheerd door Acrres B.V., een geprivatiseerde gemeentelijke dienst. Vanaf dat moment stelde deze nieuwe verhuurder steeds hogere eisen aan de ARK-organisatie en stelde meer uitgebreide voorwaarden en condities. Dit alles impliceerde dat de ARK-organisatie o.a. met forse kostenverhogingen werd opgezadeld. Zo zeer zelfs dat in 2008 de 47e editie bijna moest worden afgelast. Mede door ingrijpen van de Apeldoornse burgemeester de Graaf en enkele wethouders werd dat op het nippertje voorkomen. Ook het college beseft dat de ARK behoort tot één van de sportculturele hoogtepunten van Apeldoorn en heeft uitgesproken dat men graag het evenement jaarlijks gecontinueerd wil zien.


Het Apeldoornse Ruiter- en Menkampioenschap is een evenement dat is aanbeland op de top van haar capaciteit. Het maximale deelnemersaantal (400) wordt al jaren gehaald; er bestaan zelfs wachtlijsten voor sommige dressuurrubrieken.


Dit betekent ook dat het toeschouwersaantal fors is toegenomen. De laatste jaren werden telkenmale ruim 2.000 bezoekers genoteerd.


Het huidige ARK-bestuur heeft een positieve blik op de toekomst en streeft naar continuïteit van dit prachtevenement.