Volos-Academy ForTheological-studies 3.74

Ερευνητικό Κέντρο
«Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου»

Με το νόμο 4310/2014 του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων («Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις») που ψήφισε πρόσφατα η Βουλή των Ελλήνων, η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου συγκαταλέγεται πλέον μεταξύ των αναγνωρισμένων ανά την επικράτεια ερευνητικών κέντρων.
Το γεγονός αυτό αποτελεί μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών και μια αναγνώριση από την υπεύθυνη πολιτεία του έργου που επιτελείται, και που αναμένεται πως θα αποτελέσει ορόσημο για την περαιτέρω πορεία και ακαδημαϊκή της ανάπτυξη, τόσο σε τοπικό και εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η αναγνώριση αυτή επιφορτίζει την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών με περισσότερες ευθύνες και με νέα καθήκοντα για την προαγωγή και διεθνή προβολή της επιστημονικής θεολογικής έρευνας που επιτελείται στον τόπο μας, όσο και για τη ζωντανή και δημιουργική μαρτυρία της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο και μάλιστα στα παγκόσμια fora και στη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Το Ερευνητικό Κέντρο της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών περιλαμβάνει πέντε εξειδικευμένους επιστημονικούς και ερευνητικούς τομείς οι οποίοι προβλέπεται σύντομα να μετεξελιχτούν σε ερευνητικά ινστιτούτα. Οι τομείς αυτοί είναι:

1) Τομέας Ψαλτικής Τέχνης και Μουσικολογίας
Ο Τομέας Ψαλτικής Τέχνης και Μουσικολογίας της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών ιδρύθηκε με απόφαση του Δ. Σ. στην υπ’ αριθμ. 12/8-8-2013 συνεδρίασή του.
Σκοποί του Τομέα Ψαλτικής Τέχνης και Μουσικολογίας είναι η έρευνα, μελέτη, καταγραφή, διάσωση και προβολή του βυζαντινού και μεταβυζαντινού μουσικού πολιτισμού, ιδιαιτέρως της Εκκλησιαστικής Ψαλτικής Τέχνης, όπως αυτός διασώζεται στην ζώσα προφορική παράδοση των φυσικών του φορέων, κληρικών και ιεροψαλτών, αλλά και όπως καταφθάνει ως τις ημέρες μας μέσω των άμεσων και έμμεσων πηγών αυτού (μουσικά χειρόγραφα, θεωρητικά συγγράμματα και μελέτες, ιστορικές μαρτυρίες, πατερική και κοσμική γραμματεία και τα όμοια). Παράλληλα, κύρια μέριμνα του Τομέα είναι και η καταγραφή και μελέτη της τοπικής ψαλτικής παραδόσεως της Μαγνησίας και της Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος, μέσα από τη συγκέντρωση, ταξινόμηση και μελέτη των σχετικών πηγών ή μαρτυριών. Για την επίτευξη των ανωτέρω σκοπών πρωταρχικό μέλημα του Τομέα είναι η οργάνωση ενός σύγχρονου μουσικού αρχείου δίσκων, κασετών, CD, ταινιών και ποικίλων ηχητικών καταγραφών, φωτογραφιών, καταλοίπων, εγγράφων, χειρογράφων, και λοιπών πηγών για την έρευνα και μελέτη της Ψαλτικής Τέχνης στην Μαγνησία, την Ι. Μητρόπολη Δημητριάδος, αλλά και πέραν αυτής, καθώς και η συγκρότηση μιας πλούσιας δανειστικής μουσικής και μουσικολογικής βιβλιοθήκης.
Επιπλέον, ο Τομέας φιλοδοξεί να φέρει κοντά όλους, ει δυνατόν, τους ανά τον κόσμο ερευνητές, επιστήμονες και επιστημονικούς φορείς, των οποίων το γνωστικό αντικείμενο ή τα ερευνητικά ενδιαφέροντα σχετίζονται αμέσως ή εμμέσως με την Ψαλτική Τέχνη, και να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο δίκτυο συνεργασιών και διαδράσεων μεταξύ αυτών. Ως εκ τούτου, αποβλέπει σε συνεργασίες και ανταλλαγές με το Ίδρυμα Βυζαντινής Μουσικολογίας της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, με τα Προγράμματα Ψαλτικής Τέχνης των Ανωτάτων Εκκλησιαστικών Ακαδημιών, με τους ανάλογους Τομείς Πανεπιστημιακών Σχολών της Ελλάδος και του εξωτερικού, με καλλιτεχνικούς φορείς (Σύλλογοι και Σύνδεσμοι Ιεροψαλτών, Σχολές Βυζαντινής Μουσικής) και άλλα.
Αυτονόητη είναι η διοργάνωση συνεδρίων, συμποσίων, ημερίδων, επιμορφωτικών και εκπαιδευτικών σεμιναρίων και πάσης φύσεως καλλιτεχνικών εκδηλώσεων περί την Ψαλτική Τέχνη, καθώς επίσης και η συμμετοχή των μελών τού Τομέως σε ανάλογα διεθνή επιστημονικά fora. Αυτονόητη είναι και η κατάρτιση στελεχών για την ενίσχυση του Τομέα και την αρτιότερη επίτευξη των στόχων του. Ακόμη, στους σκοπούς του Τομέα Ψαλτικής Τέχνης και Μουσικολογίας συμπεριλαμβάνονται η έκδοση μελετών, διατριβών, συλλογικών τόμων, μουσικών συλλογών, περιοδικών, δίσκων και λοιπών οπτικοακουστικών μέσων, η κατασκευή και ενημέρωση σχετικών διαδικτυακών ιστοσελίδων και πεδίων επικοινωνίας και η διάχυση των σχετικών πληροφοριών ή πορισμάτων των ανωτέρω δράσεων σε κάθε ενδιαφερόμενο πρόσωπο ή φορέα ανά τον κόσμο.
Έως τώρα, στο επιστημονικό μέρος των δραστηριοτήτων τού Τομέα έχουν ήδη πραγματοποιηθεί: α) Καλλιτεχνική χριστουγεννιάτικη εκδήλωση με ύμνους του Αγίου Δωδεκαημέρου σε διάφορες γλώσσες από προσκεκλημένους κληρικούς και ιεροψάλτες από τις ανάλογες χώρες, β) Επιστημονική Ημερίδα εις Μνήμην του αειμνήστου βολιώτη Πρωτοψάλτη και μουσικοδιδασκάλου Εμμανουήλ Χατζημάρκου, γ) Έκδοση ενός διπλού δίσκου ακτίνας (CD) με ύμνους της Μεγάλης Εβδομάδος από ζωντανές ηχογραφήσεις-καταγραφές, τις οποίες πραγματοποίησε επί μία ολόκληρη εικοσαετία ο Κωστής Δρυγιανάκης σε περιφερειακούς Ιερούς Ναούς των Νομών Μαγνησίας και Λαρίσης, όπου χαρτογραφείται μουσικολογικά και ανθρωπολογικά η μουσική και λατρευτική παράδοση της περιοχής, ενώ διασώζεται πλήθος φωνών και εκτελέσεων από παλαιούς ιεροψάλτες της Ι. Μητροπόλεως Δημητριάδος και Αλμυρού και των όμορων Μητροπόλεων (επιμέλεια εκδόσεως Κωστής Δρυγιανάκης, «Εκδοτική Δημητριάδος», Βόλος 2014), δ) Έκδοση των Πρακτικών του Συμποσίου προς τιμήν του μουσικολόγου Καθηγητή Γρηγορίου Θ. Στάθη, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Βόλο τον Φεβρουάριο του 2012 υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Δημητριάδος (επιμέλεια εκδόσεως Κων. Χ. Καραγκούνης, Εκδόσεις Νεκτάριος Δ. Παναγόπουλος, Αθήνα, 2014), ε) Διεθνές Μουσικολογικό Συνέδριο με θέμα «Η Ψαλτική Τέχνη ως Αυτόνομη Επιστήμη: Επιστημονικοί Κλάδοι-Συναφή Επιστημονικά Αντικείμενα-Διεπιστημονικές Συνεργασίες, Διαθεματικότητα και Διαδράση».
Ως Διευθυντής του Τομέα Ψαλτικής Τέχνης και Μουσικολογίας ορίστηκε με την ως άνω απόφαση του Δ. Σ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών ο κ. Κωνσταντίνος Καραγκούνης, Δρ. Θεολογίας-Μουσικολόγος, Επικ. Καθηγητής Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών, Πρωτοψάλτης και Χοράρχης, Ιδρυτής του Συλλόγου Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής «Ε.Δ.Ρ.Α.Μ.Ε. Παναγιώτης Αχειλάς», μέλος του Δ. Σ. του Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικολογίας της Ι. Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, και τ. μέλος του Δ. Σ. του Συνδέσμου Ιεροψαλτών Βόλου «Ιωάννης Κουκουζέλης».

2) Τομέας Μελέτης της Χειρόγραφης Παράδοσης της Καινής Διαθήκης
Ο Τομέας Μελέτης της Χειρόγραφης Παράδοσης της Καινής Διαθήκης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών ιδρύθηκε με απόφαση του Δ.Σ. στην υπ’ αριθμ. 13/27-12-2013 συνεδρίασή του.
Κύριος σκοπός του είναι η κριτική έκδοση του βυζαντινού κειμένου, το οποίο χρησιμοποιείται από την Oρθόδοξη Ανατολική Εκκλησία ως το λειτουργικό της κείμενο. Ως επιμέρους στόχοι ορίζονται η εξεύρεση, συγκέντρωση, φωτογράφιση, μεταγραφή και μελέτη των χειρογράφων (συνεχές κείμενο ή εκλογάδια) που διασώζουν τον βυζαντινό τύπο κειμένου, η εκπαίδευση και επιμόρφωση ειδικών στην κριτική του κειμένου, η οργάνωση συνεδρίων και σεμιναρίων, οι κριτικές εκδόσεις του κειμένου της Καινής Διαθήκης και ειδικότερα η επανέκδοση της Πατριαρχικής έκδοσης του 1904 με βελτιώσεις, διορθώσεις και εν γένει εφαρμογή της σύγχρονης επιστημονικής μεθοδολογίας, η μελέτη και ανάδειξη της οποιασδήποτε μορφής πρόσληψης και ερμηνευτικού υπομνηματισμού του κειμένου της Καινής Διαθήκης στα βυζαντινά χειρόγραφα (λειτουργικά χειρόγραφα, ερμηνευτικές σειρές κτλ), η συμμετοχή σε διεθνή επιστημονικά fora, η συνεργασία με αντίστοιχα ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού, η έκδοση ηλεκτρονικού επιστημονικού περιοδικού για τη διάχυση των αποτελεσμάτων του ερευνητικού έργου, η κατασκευή και συντήρηση σχετικής ιστοσελίδας για την ενημέρωση της διεθνούς ακαδημαϊκής κοινότητας, η συνεργασία με τις Ορθόδοξες Εκκλησίες της Ανατολής για την επανέκδοση και την κριτική διόρθωση του εν χρήσει λειτουργικού κειμένου της Καινής Διαθήκης (ειδικά στα σύγχρονα εκλογάδια) με βάση την έρευνα στη χειρόγραφη παράδοση.
Ο ως άνω Τομέας α) θα καλύψει ένα σημαντικό κενό στην έρευνα, καθότι τα αντίστοιχα διεθνή ερευνητικά κέντρα ασχολούνται με άλλες μορφές της κειμενικής παράδοσης της αρχαίας Εκκλησίας (π.χ. αλεξανδρινός τύπος κειμένου, πάπυροι, αρχαίες λατινικές μεταφράσεις κ.ά.), έχοντας ως στόχο τους την εγγύτερη δυνατή προσέγγιση του αρχικού κειμένου (original text) της Καινής Διαθήκης, και όχι την αποκατάσταση του «ζωντανού κειμένου» (living text) στο πλαίσιο της βυζαντινής παράδοσης• β) θα ερευνήσει και θα αναδείξει ένα σημαντικό τμήμα της παράδοσης της αρχαίας Εκκλησίας, το οποίο ως τώρα δεν έχει αξιοποιηθεί επαρκώς• γ) θα προσφέρει ουσιαστικές υπηρεσίες κυρίως στις ελληνόφωνες Ορθόδοξες Εκκλησίες συμβάλλοντας στην επανέκδοση του κειμένου της Καινής Διαθήκης που χρησιμοποιείται στην καθημερινή λειτουργική τους πράξη• δ) θα προβάλει σε διεθνές επιστημονικό επίπεδο την τεράστιας πολιτιστικής αξίας και σημασίας κληρονομιά των ελληνικών χειρογράφων της Καινής Διαθήκης.

Ως Διευθυντές του Τομέα ορίστηκαν με την ως άνω απόφαση οι εκ των μελών του Δ. Σ. της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών:
(1) Χρήστος Καρακόλης, Αν. Καθηγητής της Καινής Διαθήκης, Τμήμα Θεολογίας, Θεολογική Σχολή ΕΚΠΑ, εκπρόσωπος της Θεολογικής Σχολής στην Επιτροπή Ερευνών του ΕΚΠΑ, μέλος της Εκδοτικής Επιτροπής των κριτικών εκδόσεων της Καινής Διαθήκης “Nestle-Aland” και “Greek New Testament”, μέλος της Επιτροπής Επιστημονικών Εκδόσεων (Committee on Scholarly Editions) της Γερμανικής Βιβλικής Εταιρίας, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Studiorum Novi Testamenti Societas και αντιπρόεδρος της Επιτροπής της για την ανάπτυξη της Καινής Διαθήκης στην Ανατολική Ευρώπη (Eastern Europe Liaison Committee), μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του περιοδικού Early Christianity (εκδ. Mohr Siebeck, Tübingen), του Colloquium Oecumenicum Paulinum και του Colloquium Ioanneum.
(2) Αικατερίνη Τσαλαμπούνη, Επικ. Καθηγήτρια της Καινής Διαθήκης, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας, Θεολογική Σχολή ΑΠΘ, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της European Association of Biblical Studies, μέλος του Δ.Σ. της European Society of Women in Theological Research, μέλος της Society of Biblical Literature, του Colloquium Oecumenicum Paulinum και της Γεν. Συνέλευσης της Ελ. Βιβλ.Εταιρίας...www.acadimia.org