Skopelos island - Σκόπελος Β.Σποράδες 6.41

ΣΚΟΠΕΛΟΣ
Πληθυσμός 3.500 κάτοικοι-Έκταση 100 τ.χλμ.
Η γοητεία της Σκοπέλου αιχμαλωτίζει τον επισκέπτη από το πρώτο αγνάντεμα, πριν ακόμα βγει στη στεριά. Στις ακτές της προβάλλουν οι γραφικοί ορμοί, οι καταπράσινες πλαγιές, τα κάτασπρα εκκλησάκια, τα σπίτια με τον ιδιόρυθμο σκοπελίτικο ρυθμό. Το νησί έχει έδαφος ορεινό και το μεγαλύτερο τμήμα του καλύπτεται από πευκοδάση και δεντροκαλλιέργειες. Οι ακτές παρουσιάζουν αμέτρητες φυσικές ομορφιές συνδυάζοντας το άγριο βραχώδες τοπίο, με τις μικρές αμμώδεις παραλίες. Με ανεπτυγμένη τουριστική υποδομή προσφέρει στον επισκέπτη την ιδανική λύση για διακοπές, τόσο για τον λάτρη της φύσης και της περιπέτειας, όσο και γι’αυτόν της καλοπέρασης και της νυχτερινής ζωής. Το κρασί ήταν ονομαστό και περιζήτητο από την αρχαιότητα και ο λόγιος του 18ου αιώνα Καισάριος Δαπόντες το περιλαμβάνει μέσα στα πιο σημαντικά πράγματα του κόσμου (Κανών περιεκτικός πολλών εξαιρέτων πραγμάτων). Πριν εγκαταλείψετε το νησί μην παραλείψετε να γευτείτε και την περίφημη σκοπελίτικη τυρόπιτα που είναι μια από τις ονομαστές σπεσιαλιτέ του νησιού.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Κατά το μύθο οι πρώτοι κάτοικοι ήταν Κρήτες από την Κνωσό, με αρχηγό το Στάφυλο, γιο του Διονύσου και της Αριάδνης, οι οποίοι αποίκησαν στην Πεπάρηθο, έτσι την ονόμασαν, στη θέση της σημερινής Χώρας. Η Πεπάρηθος πήρε το όνομά της από τον αδερφό του Στάφυλου, Πεπάρηθο.Ο αποικισμός αυτός χρονολογείται στην εποχή της θαλασσοκρατίας του Μίνωα. Ένας τάφος με πολυ πλούσια κτερίσματα ανασκάφτηκε το 1936 στη θέση Στάφυλος και έχει δικαιολογημένα ταυτιστεί με τον τάφο του ήρωα, βρέθηκε μάλιστα και το ξίφος του με χρυσή λαβή.Στους Αρχαϊκούς χρόνους οι Χαλκιδείς αποικίζουν με τη σειρά τους την Πεπάρηθο, η οποία φτάνει σε μεγάλη ακμή στο τέλος του 6ου και στις αρχές του 5ου αιώνα πΧ., κόβοντας μία σειρά αργυρών νομισμάτων και διατηρώντας εμπορικές επαφές με πολλές άλλες πόλεις του Αιγαίου. Μετα το 480 το νησί χάνει την αυτοτέλειά του και υπάγεται στην Α’ Αθηναϊκή συμμαχία. Το 427 πχ.ο Θουκιδίδης αναφέρει οτι ένας ισχυρός σεισμός έπληξε την Πεπάρηθο και ένα παλιρροϊκό κύμα κατάστρεψε δημόσια κτίρια.Στην αρχή του 4ου αιώνα η Πεπάρηθος διατελεί εκ νέου σε καθεστώς ανεξαρτησίας, κάτι που της επιτρέπει να ξανακόψει τα δικά της νομίσματα, τα οποία έφεραν στην μία πλευρά κεφαλή Διονύσου και στην άλλη σταφύλι, έμβλημα του νησιού ήδη από τους Αρχαϊκούς χρόνους. Στα μέσα του αιώνα γνωρίζουμε οτι μαζί με τα υπόλοιπα νησιά των Σποράδων είχε γίνει ναυτική βάση των Αθηναίων και πιθανόν σ’αυτά τα χρόνια να χτίστηκαν οι ναόι και οι πύργοι που σώζονται ακόμα σε διάφορα σημεία του νησιού.Την ίδια εποχή η Πεπάρηθος διεξήγαγε εμπόριο με πόλεις του Ευξείνου Πόντου, όπου εξήγε τον φημισμένο ``πεπαρήθιο`` οίνο.Από μαρτυρίες επιγραφών γνωρίζουμε ότι στην Πεπάρηθο υπήρχε θέατρο, όπου παίζονταν τραγωδίες,καθώς και ναός της Δήμητρας, όπου γίνονταν μυστηριακές τελετές. Η πολιούχος ωστόσο θεότητα του νησιού φαίνεται πως ήταν η Αθηνά. Ναός της υπήρχε, τόσο κοντά στο Κάστρο της Σκοπέλου, όσο και στη θέση Βράχος (κάτω από την εκκλησία των Αγ.Αποστόλων), στον Πευκιά στο ορεινό εσωτερικό, ενώ ακόμα δύο ναοί της αναφέρονται στη Γλώσσα και στο Λουτράκι.Το 340 πχ. δέχτηκε την επίθεση του Φιλίππου του Β’. Στο νησί τότε υπήρχαν τουλάχιστον τρεις πόλεις: ο Πάνορμος, η Σελίνους και η Πεπάρηθος. Πεπάρηθος ήταν και η αρχαία ονομασία του νησιού. Στους χρόνους των διαδόχων του Μ.Αλεξάνδρου το νησί δεν αναφέρεται στις αρχαίες πηγές και μόνο το 209 πχ.εμφνίζεται να γίνεται πεδίο συγκρούσεων, κατά τον πόλεμο μεταξύ του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου του 5ου και του βασιλιά της Περγάμου Αττάλου Α’.Ο δεύτερος την καταλαμβάνει το 209,αλλά στη συνέχεια ο Φίλιππος στέλνει ισχυρή δύναμη και την ανακαταλαμβάνει. Το 199 πΧ.ο ίδιος καταστρέφει το νησί, επειδή δεν επιθυμεί να γίνει πολεμική των Ρωμαίων.Η καταστροφή αυτή ωστόσο δεν φαίνεται να επηρέασε σημαντικά τη ζωή στο νησί,αφού δύο χρόνια μετά το 197 πΧ. αναφέρεται σε ψήφισμα οτι οι Πεπαρήθιοι είχαν καθιερώσει το δημοκρατικό πολίτευμα και έχτιζαν ναούς. Το 82 πΧ. ο βασιλιάς του Πόντου Μιθριδάτης κατέλαβε τη Σκόπελο και τη Σκιάθο για 6 χρόνια μέχρι το 76,όταν ο Ρωμαίος Βρότιος Σούρας τις απελευθέρωσε. Το 42 πΧ. ο Αντώνιος δώρισε την Πεπάρηθο στους Αθηναίους, που συνέχισαν να την κατέχουν μέχρι την εποχή του αυτοκράτορα Ανδριανού(117-138 μΧ.). Τον 2ο αιώνα μΧ. το νησί απολάμβανε αυτοδυναμία, αλλά πλήρωνε βαρείς φόρους στους Ρωμαίους.Το 193 όμως ο αυτοκράτορας Σεβήρος επέβαλε και παλι τη ρωμαϊκή εξουσία.Στους χρόνους αυτούς αναφέρεται και για πρώτη φορά η ονομασία Σκόπελος, που έκτοτε καθιερώνεται,ενώ το όνομα Πεπάρηθος δεν συναντάτε πλέον. Κατά τη χριστιανική εποχή δεσπόζει στο νησί η μορφή του επισκόπου Ρηγίνου, που έλαβε μέρος στην Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας και θανατώθηκε το 363 κατά τη διάρκεια των διωγμών του αυτοκράτορα Ιουλιανού. Ο Ρηγίνος ανακηρύχθηκε άγιος και λίγο αργότερα ιδρύθηκε προς τιμήν του παλαιοχριστιανική βασιλική, που βρίσκεται τρία χιλιόμετρα νότια της πόλης. Μετά το τέλος της Βυζαντινής κυριαρχίας παραχωρήθηκε στην οικογένεια Γκίζη 1207 και προσαρτήθηκε στο Φραγκικό δουκάτο της Νάξου. Το 1277 επανήλθε στη Βυζαντινή κυριαρχία, όπου παρέμεινε ακατοίκητο για μεγάλο διάστημα και από το 1730 αναφέρεται και πάλι επισκοπική έδρα σ’αυτό. Στη Σκόπελο γεννήθηκε και μεγάλωσε κατά την τελευταία αυτή περίοδο και ο Κων/νος Καισάριος Δαπόντες, ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες λογίους του 18ου αιώνα, καθώς και ο Παύλος Νιρβάνας.

ΣΚΟΠΕΛΟΣ –ΧΩΡΑ -24240
Έχει 3.000 κατοίκους περίπου, βρίσκεται ΝΑ και είναι η πρωτεύουσα και το πρώτο λιμάνι του νησιού.
Χτισμένη στα ΝΑ παράλια στην άκρη του ομώνυμου όρμου ανελίσσεται προς τους λόφους και κοιτάζει αμφιθεατρικά προς το γιαλό γοητεύοντας πραγματικά με τη πρώτη ματιά τον επισκέπτη, με τα σοκάκια της και τα χαρακτηριστικά της σπίτια, που ενώνονται μεταξύ τους με εναέρια μπαλκόνια. Τα σπίτια είναι κτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο,με κεραμιδένιες σκεπές και βεράντες γεμάτες λουλούδια. Αποτελούνται από ένα ή δύο ορόφους και διαθέτουν μαγευτικούς εξώστες. Εδώ, όσο πουθενά αλλού, κυριαρχεί η γοητεία του απλού. Χωρίς ποτέ να υπερβεί το μέτρο ο παραδοσιακός τεχνίτης έδωσε σε κάθε σπίτι τη δική του πινελιά, χωρίς ειδικές γνώσεις,με αυτά μόνο που παρέλαβε από την προηγούμενη γενιά, διαμορφώνοντας ένα ενιαίο σύνολο που αποπνέει ευγένεια και χάρη. Σε κάθε βήμα ο επισκέπτης συναντά μεγάλες ή μικρές εκκλησίες, από τις 360 που υπάρχουν σε ολόκληρο το νησί. Από αυτές οι 123 βρίσκονται μέσα στη πόλη, καθεμιά με τη δική της ομορφιά, πολλές φωλιασμένες μέσα στις αυλές των σπιτιών.
Το βράδυ ολόκληρη η ζωή της Χώρας μεταφέρεται στην κατάφωτη παραλία. Τα έθιμα, οι δοξασίες, οι προλήψεις και οι παραδόσεις παραμένουν ακόμα μία ζωντανή πραγματικότητα στη Σκόπελο, άμεσα πάντα συνδεδεμένα με τη θάλασσα, που για αιώνες περισσότερο ένωνε ,παρά χώριζε το νησί από τον έξω κόσμο. ``Πως να μην είναι δεισιδαίμων κανείς ...όταν παλαίη με τον άγνωστον και δεν ηξεύρη αν αύριον θα επιπλέη ή θα ποντισθή`` γράφει ο Παπαδιαμάντης :το καλό ή κακό ποδαρικό είχε μεγάλη σημασία για το ξεκίνημα των ναυτικών, όπως και η παρακολούθηση του φεγγαριού για το κόψιμο του ``κερεστέ``(ξυλείας ναυπήγησης),η επιλογή της ημέρας για το ``ρίξιμο`` στη θάλασσα του νέου καραβιού για να είναι καλοτάξιδο,ενώ την Κυριακή της Τυρινής καιγόταν η ``φεργάδα ``ή ``τράντα``, ένα καράβι μεγάλων διαστάσεων από ξύλα και καλάμια,αφού πρώτα γινόταν λιτανεία μέσα στο χωριό.Νεράιδες, δράκοι, αράπηδες, θησαυροί και στοιχειά, πειρατές και θαύματα αγίων συμβιώνουν ακόμα στη Σκόπελο, μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας με αψευδείς μάρτυρες τα τοπωνύμια του νησιού που διασώζουν τις παλιές μνήμες: Παλούκι, Σεντούκια, Γλυφονέρι, Δασεία, Δίτροπο, Ανδρίνα κλπ.

ΑΞΙΟΘΕΤΑ ΣΚΟΠΕΛΟΥ
Το Λαογραφικό Μουσείο στη συνοικία του Φραγκομαχαλά, στο οποίο παρουσιάζεται η αναπαράσταση της σκοπελίτικης κατοικίας, με όλα τα χαρακτηριστικά στοιχεία του οικιακού εξοπλισμού εργαλεία, αντικείμενα και λειτουργικούς χώρους. Υπάρχει επίσης μία θαυμάσια συλλογή από τοπικές ενδυμασίες με όλες τους τις παραλλαγές και μοντέλα παλαιών πλοίων που αναδεικνύουν την τέχνη των καραβομαραγκών της Σκοπέλου, οι οποίοι ήταν περιζήτητοι μέχρι την Πόλη, το Γαλαξίδι και το Άγιο Όρος. Οι μελετητές της ιστορίας θα βρουν επίσης ένα πλούσιο αρχειακό υλικό από παλιά έγγραφα της Δημογεροντίας Σκοπέλου, σπάνια βιβλία και κείμενα και ένα εκτενές φωτογραφικό αρχείο.
Το σπίτι μουσείο του συγγραφέα Παύλου Νιρβάνα.
Τα ερείπια του ναού του Ασκληπιού στη θέση Αμπελική στη νότιο – ανατολική παραλία του όρμου της Σκοπέλου, που χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα πΧ.. Παλαιότερες και πρόσφατες ανασκαφές αποκαλύπτουν σιγά-σιγά οικοδομήματα της εποχής και πολλά αφιερώματα, αγάλματα και επιγραφές κλασικών κυρίως και ελληνιστικών χρόνων. Για το μνημείο αυτό καταρτίζεται πρόγραμμα πλήρους αποκάλυψης και ανάδειξης του.
Τα ερείπια του Ενετικού φρουρίου, του Κάστρου. Κάτω από το Κάστρο βρίσκεται η ακρόπολη κλασικών χρόνων με το τείχος της αρχαίας Πεπαρήθου, τμήματα του οποίου σώζονται σε αρκετά σημεία. Στα δυτικά και στα βόρειο-δυτικά του Κάστρου, στις θέσεις “στου Κανάκη τη Λάκκα” και “Ράχες –Αγ. Κων/νος” σώζονται ακόμα οι καλοφτιαγμένοι τοίχοι που συγκρατούσαν τα πλατώματα, όπου πιθανότατα είχαν χτιστεί αντίστοιχα οι ναοί της Αθηνάς και του Διονύσου. Μέσα στην περιοχή βρίσκονται πολλές μικρές εκκλησίες, όπως αυτή του Αγ. Αθανασίου, που ήταν και ο πρώτος μητροπολιτικός ναός της εντός του φρουρίου πόλεως και διατηρεί θαυμάσιες τοιχογραφίες του 17ου αιώνα. Στα θεμέλιά του βρίσκεται αρχαιότερο ιερό ειδωλολατρικής περιόδου. Στη δε κορυφή του Κάστρου βρίσκεται και το μαγαζί του Γιώργου Ξηντάρη, ενός από τους τελευταίους της ρεμπέτικης μουσικής.
Τα περίφημα “Σεντούκια”, τους μοναδικούς αρχαίους λαξευτούς στο βράχο τάφους, πιθανόν Υστερορωμαικών χρόνων, στο βουνό Καρυά, συλημένους από τον προηγούμενο αιώνα. Το μέρος είναι κάπως δυσπρόσιτο, ένας απογευματινός όμως περίπατος θα σας αποζημιώσει με την πανοραμική θέα των γύρω νησιών.
Τις εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου με το παρεκκλήσι των Αγ. Αναργύρων (σύνθετος τετρακιόνιος τρουλαίος ναός, με επιγραφή του 1676 πάνω από τη νότια θύρα και σχιστολιθική στέγη – όπως οι περισσότεροι ναοί της Σκοπέλου). Το τέμπλο του είναι ξυλόγλυπτο, πλούσια διακοσμημένο με κληματίδες, ζώα και πτηνά και φέρει τη Μεγάλη Δέηση. Επιγραφή πάνω από την Ωραία Πύλη δηλώνει ότι το τέμπλο κατασκευάστηκε το 1683 από τον κρητικό Αντώνιο Αγοραστό.
Τις εκκλησίες του Άη Νικόλα, του Ευαγγελισμού (σταυροειδής δικιόνιος τρουλαίος με τέμπλο του 1669) και της Ζωοδόχου Πηγής, όπου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
Τους ναούς του Αγ. Γεωργίου της κυρατσώς (με το διακοσμημένο από βότσαλα πάτωμα και εικόνες του 16ου και 17ου αιώνα), του Αγ. Μιχαήλ Συννάδοντος, με άφθονη χρήση μαρμάρινων γλυπτών μελών στην τοιχοδομία του, ιδίως σαρκοφάγων. Στην πεντάπλευρη αψίδα του Ιερού είναι εντοιχισμένη αρχαία ενεπίγραφη επιτύμβια στήλη. Επίσης της Παναγίας Φανερωμένης, μονόκλιτος με επιγραφή του 1711 πάνω από τη δυτική θύρα και εικόνες 17ου και 18ου αιώνα.
To μοναστήρι της Ευαγγελίστριας με εξαίρετο τέμπλο επικαλυμμένο από φύλλα χρυσού. Είναι κτισμένο σε δυσπρόσιτη πλευρά φαραγγιού με εξαίρετη θέα προς την πόλη και με την φρουριακή εμφάνιση, που συνδέεται με τα δύσκολα χρόνια, όπου ξακουστοί πειρατές λυμαίνονταν τα νησιά των Σποράδων. Το μοναστήρι αυτό είναι επίσης άρρηκτα συνδεδεμένο με τη μεγάλη και εύπορη οικογένεια των Δαπόντε. Σώζεται μάλιστα μαρμάρινη κτητορική επιγραφή της οικογένειας του 1712. Αριστερά της εισόδου είναι το νεότερο παρεκκλήσι του Αγ. Νικολάου και δεξιά το μαγειρείο, ο φούρνος και η Τράπεζα της Μονής. Τις τέσσερις πλευρές του υψηλού περιβόλου καταλαμβάνουν τα ξυλόστεγα κελιά των μοναχών, ενώ στο μέσον του τετράγωνου χώρου υψώνεται το καθολικό της Μονής.
Τη Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα –μετόχι της Μονής Ξενοφώντος του Άθω. Βρίσκεται απέναντι από το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας και η ίδρυσή της πρέπει να έγινε κάπου μεταξύ του 16ου και 17ου αιώνα, καθώς το σωζόμενο ακόμη στη μονή σγίλιο του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου Β΄, το οποίο εκδόθηκε το έτος 1636 και την ανακηρύσσει σταυροπηγιακή , τη θεωρεί ως προ πολλού υφιστάμενη.
Μονές που ακόμη αξίζει να επισκεφθείτε είναι της Παναγίας Λιβαδιώτισσας και το Μοναστήρι του Τιμίου Προδρόμου (17ος αιώνας) με καταπληκτικό εσωτερικό διάκοσμο.

ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ
Στο Γλυφονέρι στα ΒΔ της Σκοπέλου, όπου θα φτάσετε ακολουθώντας τον περιφερειακό δρόμο της
πόλης.
Στο Γλυστέρι, λίγο βορειότερα, το οποίο μπορείτε να επισκεφτείτε οδικώς ή με καίκι. Εκεί κοντά
βρίσκεται και η σπηλιά Τρυπητή.
Στον Αγνώντα σε ένα καταπληκτικό τοπίο από πευκοδάσος και παραλία με “λαλαρίδια” όπως
ονομάζουν οι ντόπιοι τα βότσαλα.
Στον Πάνορμο Σκοπέλου με ωραία παραλία, όπου σώζονται και λείψανα κλασικού τείχους.
Στη Μηλιά με τη μεγαλύτερη αμμουδιά της Σκοπέλου, γνωστή για τα Beach-party, που κρατούν μέχρι
πρωίας.

ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ
Οι εκδηλώσεις του Δήμου το τελευταίο δεκαήμερο του Αυγούστου, με αποκορύφωμα τη γιορτή του
δαμάσκηνου.
Το πανηγύρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στις 24 Ιουλίου.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΣΚΟΠΕΛΟΥ
Λιμεναρχείο Σκοπέλου Τηλ.:2424022180
Αστυνομία Σκοπέλου Τηλ.:2424022235
Κέντρο Υγείας Σκοπέλου Τηλ.: 2424022222
OTE Σκοπέλου Τηλ.:2424022399
ΕΛΤΑ Σκοπέλου Τηλ.:2424022203