Εύζωνοι, ένα χωριό του δήμου Παιονίας 3.87

Οι Εύζωνοι είναι χωριό του δήμου Παιονίας, του νομού Κιλκίς, κείμενο στην ανατολική όχθη του Αξιού, πολύ κοντά στα σύνορα Ελλάδος - ΠΓΔΜ. Το χωριό καλείται και "Πύλη της Ελλάδος" καθώς βρίσκεται στον Αυτοκινητόδρομο 1 (Ευρωπαϊκή Οδός 75) από τα σύνορα έως την Αθήνα. Δίπλα στο χωριό λειτουργεί ο συνοριακός σταθμός Ευζώνων.

Οι κάτοικοι των Ευζώνων είναι Μακεδόνες ντόπιοι και πρόσφυγες από τον Πόντο. Οι Πόντιοι πρόσφυγες ήρθαν από το Σοχούμι του Εύξεινου Πόντου (σήμερα στη Γεωργία). Η καταγωγή τους ήταν από Κερασούντα, Καρς, Μερτινίκ, Κιόλε και Αρνταχάν. Εγκαταστάθηκαν στο χωριό μετά από εξάμηνη παραμονή στο Καραμπουρνάκι Θεσσαλονίκης. Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Ματσίκοβο και προέρχεται από κάποιον Τούρκο πασά.

Ιστορικά στοιχεία

Οι Εύζωνοι απελευθερώθηκαν κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο. Πρώτος πρόεδρος της Κοινότητας Ματσικόβου ήταν ο ηρωικός Μακεδονομάχος Μιχαήλ Σιωνίδης, ο οποίος παρασημοφορήθηκε από το βασιλιά Κωνσταντίνο με το Χρυσό Αριστείο Ανδρείας. Στο σπίτι του, στους Ευζώνους, ο Κωνσταντίνος είχε εγκαταστήσει το αρχηγείο του, από όπου διηύθυνε τις μάχες κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Τιμήθηκε ακόμη με τον Πολεμικό Σταυρό από το βασιλιά Κωνσταντίνο για την ανδρεία του, στη μάχη του Κιλκίς, όπου και τραυματίστηκε. Εκείνο όμως, για το οποίο θα τον θυμούνται οι επερχόμενες γενιές, είναι η εκδίκηση που πήρε για το θάνατο των 9 τσολιάδων, που συνελήφθηκαν αιχμάλωτοι από τους Βουλγάρους από το φυλάκιο Αρτζάν (Κάστρου ή Γκογκαίικων), μετά τους Βαλκανικούς πολέμους. Αφού τους οδήγησαν στο Ματσίκοβο, τους παρέλαβαν οι κομιτατζήδες και αφού τους βασάνισαν, τους σκότωσαν. Μετά το τέλος του Α' Παγκόσμιου Πολέμου ο καπετάν Μιχάλης, ως πρόεδρος της κοινότητας πήγε στον τόπο εκτέλεσης, συνέλεξε τα οστά των 9 τσολιάδων και τα έθαψε στο χωριό του. Το 1927 η Επιτροπή Μετονομασίας μετονόμασε το "Ματσίκοβο" σε "Εύζωνοι" σε παντοτινή ανάμνηση των 9 ευζώνων. Για το λόγο αυτό ο φρουρός των συνόρων είναι εύζωνας.

Στα τέλη του 19ου αιώνα στο χωριό λειτουργεί Ελληνικό σχολείο και υπάρχει ακμαία Ελληνική κοινότητα. Το 1884 οι Βούλγαροι κομιτατζήδες κατέλαβαν την εκκλησία. Οι Έλληνες επιτέθηκαν, αλλά οι βαριά οπλισμένοι κομιτατζήδες αμύνθηκαν. Μετά την τέλεση της λειτουργίας στα βουλγάρικα οι κομιτατζήδες απεχώρησαν. Οι κάτοικοι φοβούμενοι την Βουλγαρική απειλή, οργανώνουν ένοπλες επιτροπές άμυνας (ορκίζονται πολλοί στην "Μακεδονική Άμυνα" που λειτουργεί στα πρότυπα της Φιλικής Εταιρείας) για να αντιμετωπίσουν την Βουλγαρική τρομοκρατία και τις Τουρκικές αυθαιρεσίες, καθώς το χωριό είναι μικτό και διενεργούνται πλήθος αντεκδικήσεων μεταξύ Ελλήνων και Βουλγάρων. Οι κάτοικοι των Ευζώνων ξεσηκώνονται με ηγέτες τους Γεώργιο Βεγύρη, Γεώργιο Διδασκάλου και Χρήστο Δοϊτσίνη (δολοφονήθηκε το 1900 από κομιτατζήδες), που δρουν με μικρά σώματα στην περιοχή. Από το 1899, οι Βούλγαροι κομιτατζήδες δολοφονούν προύχοντες των χωριών της περιοχής. Το 1900 δολοφονείται επίσης, ο Δασκαλάκης από τους Ευζώνους, από κομιτατζήδες. Κατά την κλιμάκωση του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1908), οι κάτοικοι των Ευζώνων μάχονται σκληρά κατά του διπλού εχθρού (Τούρκων και Βουλγάρων). Στους Ευζώνους δρουν ο οπλαρχηγός Γεώργιος Δοϊτσίνης και οι Αστέριος Δήμου και Λάζαρος Δοϊτσίνης.