Le bistrôt Limousin 2.82

Lo Bistròt Lemosin” es lo prumier restaurant a portar queu nom dins nòstra region. Perqué queu nom...? Per çò que sai un goïat dau país, nascut dins t-una anciana familhade d’aqui, faiçonat per `quela terra lemosina… ne podia pas far autrament…I’ai chausit de drubir mon « bistròt » au còr dau Sent-Junian medievau, darrier lo minatge. Un cartier charjat d’istòria animat tots los divendres e los dissades per un marchat tradicionau que estala lo saber far daus productors dau Paìs dau Coi jant Lemousi.
Nai pas gaire a `nar per me provesir en produchs de nòstre terraire que me sai balhat per mission de trabalhar. Ma volontat, tras mon biais de cosinar, la compausicion de mos plats, ques avalorar lo fruch dau trabalh daus òmes de chas nos que representa un daus biais de lidentitat occitana dau Lemosin. Per las mesmas rasons loccitan-lemosin es present per animar las conversacions coma ma pratica e las serenadasas a tema. Los cartons dau minjar e la reclama de mon restaurant son bilingues. Parle un pauc nòstra lenga, mas ai per volontat de far mielhs, per quò, segue daus cors d’Occitan-Lemosin emb la Maison de Paìs de Sent-Auvenç. Pense èsse un Occitan dau Lemosin passionat, remolhat per son terraire e sa cultura. Cultura que vòle promòure tots los jorns per `na sola rason, la far viure e la partejar coma ma pratica, mons vesins, mos amics e ma familha. Jan Glaudi DUCOURTIEUX Felibre Majoral.

Jan Dau Melhau poète conteur, écrivain occitan Limousin
PER LO BISTRÒT LEMOSIN…
1. « Aquì ma chaença,
Cò-ditz la pança,
Entre en dança,
Drecha que mança ! »
2. Vau mielhs bon’ aiga que meschaent vin,
Bon’ ortolalha que mau ròstit,
Bona frucha que pastis chaitiu…
Mas bon vin, bon ròstit, bon pastis :
Trobariatz degun per ne’, patir.
3. Vòlem pas d’aquelas ‘sietas rencuradas,
A penas siervidas, las veses curadas !
Vòlem de bon minjar e que tenha au còrs,
E que mercejarem en bafar, petar fòrt !
4. ‘Quo es pas que sia golard,
Mas bon vin mai bon lard
A l’arma fan plaser :
Monta, mon pas chaser.
5. Lo que fai ma de las sòbras,
Lo chachinhos, lo potinhos,
Lo que cranh ‘lissas que v-inhons,
Se garde de nòstras òbras !
6. Vaque minjar, lo ventre sòna !
Bona ‘sieta e bona taula
E per te siervir genta dòna,
Sicla-te donc, ‘quo es pas ‘na faula !
7. Sera disnat l’afamgalat,
Siaja sucrat, siaja salat ;
Veiras pas degun far la pòta
Sus la ‘sieta mai sus la nòta.
8. ‘Quo era ‘n auberge sens taula,
Avian fogier mas pas d’òula,
L-i minjavas fiau de vent
E l-i bevias l’aer dau temps.
9. La sopa es magra,
La bevencha agra,
La sirventa òrra :
Seriatz mielhs defòra !
10. Lo mandin au desjunar
Ne’n era mas de la tunar.
A miegjorn, per lo marende,
L’embraçava, diable me pende !
E lo ser, per lo sopar,
Ente n’era, zo dirai pas…
11. Sei p’un bric envejat e lo melhor me vai :
Trucha de riu, jau d’airau, ganhon de coderc,
Vestits de pompiras, de mongetas, de chauls,
Mas que ‘quò sia de bon vargier, pas mai me’n chau.
Mas tot çò qu’es forçat, qu’es sarrat : en lai ! en lai !
12. Tota chausa en sason,
Chasca chausa en son temps,
Que sia de drech en rason
Per la lenga, per la dent.
Ganhon tuat, los dos fetges
Te gardaran daus metges ;
Las chastenhas per Nadau,
Segur dobladas d’un jau ;
Per Brefanha lo reibeu
Emb lo vin claret noveu ;
Per carnavar de la charn,
Lo bulhit amai lo lard ;
Jorn de fieira, las raias,
Tu qu’as vendut las paias ;
Per rampalms las cornudas
A l’ausanier pendudas ;
Lo divendre-sent truchas
Cupessan mas las bochas ;
Per Paschas las moletas
Daus uòus qu’aneres questar ;
Per lo fens, las medasons,
Aucha, pincarda, riton…
E ne’n diria tant e mai
De long d’an, de mai a mai,
Sus las gògas, las favas,
Los grilhons mai las rabas ;
Per la lenga, per la dent,
Que sia de drech en rason,
Chasca chausa en son temps,
Tota chausa en sason.
13. Aimava de minjar, prenguet lo davantau.
Mas fasia mas per se e, envejat com’ era.
Qu’aimesses la poma e se, qu’aimes la pera !
N’anavan mas chas ilhs los qu’eran de gost tau.
De praticas n’avia pas gaire,
Sigues-t-eu mestre marendaire !
Perdet log ost mai l’apetis :
Menut menut daus mai chaitius.
‘Chabet per far un plat nonmas ;
La coa li tombet de las mans.
14. En pensar ad una chançon dau Peire Peret :
Fin de merchat, quand agueren fach lors vendas,
Disseren : « Seria temps de ‘nar marendar.
Sabe ‘n endrech bon ras, ten d’aquì òm lo veu !
Brunon, lo chap, mas pas d’un tòrç-budeu ! »
15. « Ente trobas ta charn ?
-Dins lo prat, lo coderc,
Nonmas dins lo ranvers. »
« Ente trobas tos uòus ?
-Au cuol de la jalina,
Bon ras, chas la vesina. »
« D’ente venen tos chauls ?
-Dau vargier, lai, se vei,
La besonha l-i creis. »
« D’ente ven ton formatge ?
-Mas dau piech de l’ovelha ;
Sabe qu’un ten la selha. »
« D’ente ven ta cireisa ?
-D’un cirier pas capit,
Culhida dau matin. »
« D’ente ven ta chastenha ?
-segur pas de Sicila,
Siaja dich cent que mila »
« D’ente ven ton saumon ?
-De Gòra, de Vinhana,
De Goira mai de Glana… »
« Ente trobas ton vin ?
-Varnuelh… pròpche Bordeu…
‘Laidonc plan que se beu ! »
« D’ente ven ton saber ?
-Daus meus, de ieu, de tot
Cò qu’ai vist mai legit
En virar d’en pertot :
Ai de que m’arregir.
Mas lo mielhs que me ditz,
‘Quo es l’arma dau país,
L’eime de l’ortolan,
Dau pastor, dau pacan. »
16. Dins la prada lo vedeu
De bon’ enja lemosina
Jos sa mair coma se deu.
Mas lo coteu l’esbocina
Au bilhon dau maselier,
Lo veiquí dins la cosina
Dau Brunon qu’es via Guizier.
17. La vita es çò qu’es, vos mena ente vòu.
Setz uei a Sent-Junian, lo perque non me ‘viesa.
Sòna miegjorn, avetz d’afam, setz lechadier.
Vos rebutis de res lo minjar dau país,
Amai vos prusis pas n’auvir parlar la lenga.
Sei pas ‘qui, de segur, per desblestar ‘n’ arenga,
Mas vos dise pasmens ente trobar chas ilhs.
La sòr vos fai siclar, lo frair es au fogier.
Au Bistròt Lemosin, ‘quo es lai, de tras l’egleisa.
‘Quo es a mancar de res, òm l-i planh pas sos sòus.
18. De chas Ranolh, vertat, se parla dau Brunon,
E de rason, segur, qu’es mestre cosinier,
Mas de sa sòr, non vòle pas taisar lo nom :
‘Quo es ela que receg dins lor lemosinier.
Muriel, veiquí son nom, plan genta mai plasanta,
De l’anament, de la tenguda, retenguda,
Los mots que chau, lonhdana pas mai que padenta,
Lo juste ton que signa bona reçauguda.
‘Quilhs quauques vers, de vrai, eran per m’esmendar,
Qu’òm pensa mas totjorn au chap, a lo qu’apresta,
E segur òm ven ‘quí per l-i plan marendar ;
Mas lo chap podria be uflar, tindar sa cresta,
Si l-I avia mas per zo siervir ‘na òrra ‘jaça,
Que disses mot o tròp ne’n disses, ‘na bargassa,
Non pas entrar dins son auberge, dirian « passa » !
Coma seria bona ‘na sopa de grimaça ?
‘Na bevencha de rei dins ‘na meschaenta tassa ?
Dirai donc per ‘chabar – mon pròsne vos alassa !
Qu’au renom de Brunon, Muriel tròbe sa plaça !